Niezwykle szybki rozwój technologii cyfrowych umożliwia pozyskiwanie informacji oraz dostęp do niemal nieograniczonej ilości źródeł wiedzy oraz dzielenie się nią na niespotykaną dotąd skalę. Wraz z błyskawicznym rozprzestrzenianiem się informacji pojawiła się możliwość manipulacji przekazem, przeinaczania treści oraz tworzenia fałszywych komunikatów, czyli „fake news”.
Jeszcze przed rozpoczęciem ataku militarnego na Ukrainę, w Internecie zaczęło pojawiać się coraz więcej fałszywych, zmanipulowanych newsów i komunikatów. Każdego dnia raportowanych jest ponad 10 tysięcy takich przypadków, a ich liczba wciąż rośnie. Celem działań dezinformacyjnych jest wywołanie konfliktu wśród sojuszników Ukrainy, wzbudzenie strachu oraz pro-rosyjska propaganda.
Pamiętaj, że każdy z nas jest na pierwszej linii ognia rozprzestrzeniających się dezinformacji. To od nas zależy, czy będziemy potrafili się przed nimi obronić siebie oraz naszych bliskich.
Z naszego wpisu dowiesz się:
- Co to jest dezinformacja i jak ją rozpoznać?
- Jak chronić się przed dezinformacją?
- Co ma wspólnego sztuczna inteligencja (AI) z tworzeniem fałszywych kont, deepfakes?
Jaką formę przybiera dezinformacja i jak ją rozpoznać ?
Działania dezinformacyjne przybierają najczęściej formę wpisów i filmików w social mediach. To również artykuły niezidentyfikowanych autorów, masowo rozsyłane smsy, komentarze w serwisach internetowych, czy wiadomości rozsyłane na czatach, w tym tzw. łańcuszki.
Są to najczęściej komunikaty bardzo silnie nacechowane emocjonalnie. Są oparte na półprawdach, zawierają charakterystyczny typ narracji, narzucają światopogląd. Ich celem jest wzbudzić strach, niepokój, wywołać dyskusję, spoloaryzować nastroje społeczne, skłócić rozmówców. Fake-newsy są pisane w taki sposób, żeby wiele osób w krótkim czasie udostępniło je dalej, zanim zostaną „wyłapane” i „ściągnięte” ze strony przez administratorów serwisów.
Dezinformacja to również fake konta, czyli tworzenie nieistniejących person. W mediach społecznościowych codziennie powstają ich setki. Wizerunki osób to często deepfakes, które są stworzone przez sieci generatywne (czyli modele głębokiego uczenia maszynowego). Jest to technika obróbki obrazu, polegająca na łączeniu obrazów twarzy ludzkich przy użyciu sztucznej inteligencji (AI). Deepfakes to nie tylko manipulacja przy zdjęciach, to również łudząco realistyczne, ruchome obrazy stosowane w nagraniach filmowych, stwarzając możliwości manipulacji poprzez np. niemożliwą do odróżnienia przez widza zamianę twarzy osób występujących w nagraniu. Z komunikatów Facebooka czy Twiettera jasno wynika, że sieci starają się szybko „wyłapać” tego rodzaju konta, szybko odcinając im dostęp. Niestety, zanim to się stanie, tysiące użytkowników mają możliwość zapoznania się z informacjami udostępnianymi przez nieistniejące osoby.
Jak ochronić się przed dezinformacją?
- Nie udostępniaj treści, zdjęć, filmików jeśli nie masz pewności, że pochodzą z wiarygodnego źródła. Lepiej nie udostępnić informacji w ogóle, niż przesłać dalej newsa, którego status może być niepewny i rozsiewać dezinformacje.
- Obserwuj w social mediach rzetelne konta (np. znanych neutralnych dziennikarzy, reporterów wojennych). Konta „ekspertów”, które powstają w ostatnich dniach to często deepfakes.
- Nie udostępniaj wpisów wyłącznie po przeczytaniu samych nagłówków!
- Sprawdź, czy informacją jest aktualna – spójrz na jej datę. Pamiętaj jednak, że metadane zdjęć czy filmików można również łatwo zafałszować.
- Zastanów się, czy jesteś w stanie zweryfikować autora wpisu/tekstu.
- Sprawdzaj informacje, na podstawie których budujesz swój światopogląd w przynajmniej kilku wiarygodnych źródłach. Pamiętaj: podstawa to samodzielne myślenie!
- Nie udostępniaj treści, które zawierają drastyczne obrazy. Znaczne ich część jest nieprawdziwa.
- Przeprowadź tzw. „test propagandy”: jak myślisz, czy ktoś mógłby chcieć / mieć interes w tym, że przekażesz informacje dalej?
- Nie rozsyłaj dalej tzw. łańcuszków internetowych.
- I najważniejsze: zgłaszaj konta szerzące dezinformacje !!!
Czy można zatrzymać dezinformację?
Pamiętaj, to Ty jesteś pierwszą linią obrony w walce z dezinformacją!
Liczymy, że zagrożenie ze strony dezinformacji przyczyni się do rozwoju narzędzi na bazie AI do szybkiego wykrywania, klasyfikowania i usuwania szkodliwych i nieprawdziwych informacji oraz fałszywych kont, zwłaszcza deepfakes. Jako Legitimate – firma prawnicza, która zajmuje się również zagadnieniami cyberbezpieczeństwa apelujemy: zorganizujmy w Polsce programy B+R, otwórzmy nowe kierunki studiów z zakresu sztucznej inteligencji, częściej rozmawiajmy i szkolmy się z zakresu bezpieczeństwa w sieci! Dbajmy o cyberbezpieczeństwo całego społeczeństwa: rozmawiamy z dziećmi, z osobami starszymi.